طلبگی تا اجتهاد

« البهجة المرضیة على ألفیة ابن مالک» یا« النهجة المرضیة»، تألیف جلال‏الدین عبدالرحمن سیوطى، ادیب و دانشمند بزرگ قرن نهم هجرى( متوفاى 911 ق)، یکى از مشهورترین شرح‏هاى مزجى بر اشعار الفیه ابن مالک( 671- 600 ق) است. این کتاب معمولا یکى از کتاب‏هایى است که در پایه دوم حوزه تدریس مى‏شود. به‏طور کلى این شرح از قدیم تاکنون على‏رغم وجود کتاب‏هاى جدیدى که در زمینه ادبیات عرب توسط علما و ادباى عرب و غیر عرب نگاشته شده، هنوز هم به‏عنوان مهم‏ترین کتاب درسى در حوزه شمرده مى‏شود.
کتاب حاضر از بدو نگارش، مورد توجه خاص دانشمندان، زبان‏دانان و دانش‏پژوهان ادب عربى واقع شده و در حوزه‏هاى علمى مورد تدریس و تدرس و استفاده بوده است. به دلیل اینکه مطالب کتاب، علمى و گاه مشکلات عبارتى داشته، از طرف ادیبان و نحویان، تاکنون بیش از صد شرح و حاشیه بر آن نگاشته شده است.
در باره این کتاب می‏توان به این نکات اشاره نمود:
1. این شرح، طبق گفته خود جناب سیوطى، شرحى لطیف و ظریف است به شکل شرح مزجى که با متن الفیه ترکیب یافته است( متن کتاب، ص 6).
2. دومین ویژگى این شرح عبارت است از نکته‏هاى جالب ادبى که نسبت به شروح دیگرى که در همان زمان نوشته شده، بارزتر و قابل توجه‏تر است.
3. این اثر با شرح خطبه الفیه شروع شده و شارح نکاتى را پیرامون این خطبه شرح داده است و با شرح مباحث مختلف نحوى و صرفى ادامه یافته و با بحث ادغام به پایان رسیده است.
4. شارح همچون دیگر نحویان براى بیان قواعد وارده در ابیات الفیه به شواهد چهارگانه قرآن کریم، حدیث شریف، کلام قابل اعتماد عرب و شعر عربى قدیم در موقعیت‏هاى گوناگون تمسک جسته است.
5. این شرح به‏دور از هرگونه اطناب و در جهت اهداف تعلیمى نگاشته شده و عبارات متن( ابیات الفیه) با شرح به‏گونه‏اى تفکیک‏ناپذیر آمیخته است.
کتاب حاضر با تحقیق و پاورقى مصطفى حسینى دشتى منتشر شده است. بیشتر پاورقى‏هاى کتاب، گاه به توضیح عبارات دشوار کتاب مربوط مى‏شود، گاه به رد دیدگاه شارح یا ماتن و حتى گاه به طعن و کنایه به او( متن کتاب، ص 5، پاورقى 3).

دریافت