طلبگی تا اجتهاد

بسم‌الله الرّحمن الرّحیم

قال‌الله تعالی: یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ‏ دَرَجاتٍ.

برگزاری همایش بزرگداشت فقیه متضلّع و مرجع عالیقدر مرحوم حضرت آیت الله العظمی آقای حاج میرسید علی موسوی بهبهانی«قدّس‌سرّه‌الشریف»که در چهلمین سال ارتحال آن عالمِ جامعِ عامل، و در حوزه علمیه اصفهان برپا می‌گردد، اقدامی به حقّ، شایسته و بمنزلۀ یادکردی سپاسگزارانه از خدمات والای آن فقیه فقید به این حوزۀ مبارکه در دهۀ آخر عمر پر برکت ایشان است.

مرحوم آیت الله العظمی بهبهانی«رضوان‌الله‌علیه» اگرچه عالمی متبحّر و جامع معقول و منقول و تربیت شدۀ علمی و عملی بزرگان عالی مقداری همچون حضرات آیات‌الله العظام جناب آخوند صاحب کفایه و جناب سید صاحب عروه «قدس‌سرّهما» است و خود نیز محقّقی خبیر و دانشمندی کم نظیر و عالمی طراز اوّل به شمار می‌آید و نبوغ ویژه و فکر نقّاد و ذهن وقّاد ایشان، باعث احاطۀ علمی و قدرت حفظ و بیان و استحضار به معارف الهی و جامعیّت در علوم از تفسیر و فقه و اصول گرفته تا فلسفه و کلام و عقاید و تا لغت و ادب و علوم بلاغی گشته بود، امّا با این همه در زندگی سراسر خیر و برکت این فقیه پارسا پنج نکتۀ نورانی و درس‌آموز می‌درخشد که شایان توجه و اقتداء است:

نخست:

آن که بخش‌های اعظم عمر شریف این عالم عامل در هجرت برای تعلیم علوم الهی و تربیت فضلاء و روحانیون گذشته است و در غیر از شهر بهبهان که مسقط الرأس ایشان بوده، از رامهرمز و اهواز گرفته تا بروجرد و اصفهان و حتی نجف اشرف و کربلای معلّی، خیل کثیری از روحانیت از محضر پرفیض ایشان مستفید و مستفیض گشته‌اند و به مصداق«طبیب دوّار بطبّه» در هرکجا که دست نیازی به سوی آن بزرگوار دراز شده است، آن را اجابت کرده و اگرچه همین دور بودن از مرکزیّت حوزه علمیه، باعث گشت تا قدر واقعی ایشان مجهول بماند، امّا گویی پدیدۀ مقّدس هجرت، جزئی از زندگانی پربار و برکت این عالم مهاجر الی‌الله گشته بود و به شیوۀ پیامبران خدا با ندای: «انّی مهاجر‌ُ الی ربّی انّه هو العزیر الحکیم» به ایفای مسئولیت خطیر تبلیغ رسالات الهی و صیانت از دین و معارف دینی می‌پرداخت و البته خداوند سبحان نیز الطاف خاصّۀ خود را بر ایشان نازل کرده بوده «وآتیناه اًجرهُ فی الدنیا و انه فی الاخرة لَمِن الصالحین».

دوّم:

مقام معنوی و صفای باطن و تزکیۀ روح و خالی بودن از هوای نفس و آراستگی به فضایل الهی و انسانی نظیر تواضع و صبر از جملۀ ویژگی‌های بارزِ این عالم عامل بوده و ایشان در این جهت مشارٌ بالبنان بودند و این مرتبت، همان چیزی است که نیاز اصلی امروز و همیشۀ ما در حوزه‌های علمیه و مایۀ اعتماد و تکیه اجتماع مردم به روحانیت و عامل تزکیه و سازندگی روحی مخاطبان ماست.

همین مرتبت شایستۀ معنوی در کنار مقام والای علمی باعث شده بود تا آیت الله العظمی بهبهانی از جایگاه و حرمت ویژه‌ای در میان همۀ مراجع عظام وقت و علمای اعلام بلاد برخوردار باشند، چنان‌که به عنوان نمونه، استاد عظیم‌الشأن، حضرت امام راحل«قدس‌سرّه‌الشریف‌» نیز احترام فوق‌العاده‌ای برای ایشان قائل بوده و با عنوان تکریم آمیز سیدالعلماء از این فقیه عالی مقدار نام می‌بردند.

سوّم:

روحیۀ مردمی و اجتماعی این مرجع بزرگوار و برکنار نبودن از اجتماع و توجه ایشان به نیازهای طبقات گوناگون مردم، سبب پدید آمدن آثار پرخیر و برکتی گردید که از جملۀ این آثار، تأسیس مساجد و حسینیه‌ها و کتابخانه و درمانگاه و مسکن برای طبقات ضعیف و آسیب دیده در شهرهای مختلف خصوصاً در منطقۀ خوزستان و نیز در اصفهان است و از اهمّ این خدمات در بُعد حوزوی هم تأسیس مدارس علمیه متعدد است که تا به امروز منشأ و جایگاه تربیت فضلاء و روحانیون در استان خوزستان بوده و ان‌شاء‌الله برکات آن روز افزون خواهد بود.

چهارم:

مراتب ارادت خاصۀ این عالم بزرگوار به آستان رفیع ولایت و امامت و دلدادگی ایشان به ساحت قدس حضرات اهل‌بیت عصمت و طهارت«علیهم صلوات الله»، نیز کم نظیر بوده است.

در این جهت، کتاب شریف و ارزشمند «مصباح الهدایه فی اثبات الولایه» که از بهترین کتب دربارۀ امامت و اثبات ولایت ائمه اطهار «علیهم السلام» از طریق آیات بیّنات قرآن کریم و اخبار و روایات شریف عترت طاهره است و از زمرۀ برترین کتاب‌های اربعین حدیث می‌باشد، گواه صادقِ شیفتگی عالمانه و آگاهانه ایشان به محضر آل الله است و چنان‌که از خاتمۀ این کتاب پر ارج معلوم می‌شود، تألیف آن در کربلای معلی و در جوار عتبۀ مقدسه حضرت سید الشهداء«ارواحناه فداه» پایان یافته است و به حق باید آن را از عنایات آن امام همام به مرحوم آیت الله العظمی بهبهانی«قدس‌سرّه» به شمار آورد.

پنجم:

همراهی و حمایت این فقیه والاقدر از نهضت شکوهمند امام راحل عظیم الشأن از جملۀ همراهی‌های اولیّه بوده و از مخالفت علنی و مکتوب ایشان با لایحۀ تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال 1341 آغاز و سپس با هدایت و رهبری مردم و روحانیت خوزستان برای اعتراض به وقایع اسفناک 15 خرداد سال 1342 و آنگاه هجرت به همراه سایر مراجع و علماء بلاد به تهران برای آزادی امام راحل و پس از آن با صدور اعلامیه‌های شدید اللّحن علیه دستگاه حاکمه و تصریح به فاسد بودن و استعماری بودن دولت و حکومت و نیز محکومیت رژیم غاصب اسرائیل در سال‌های بعد ادامه می‌یابد که باعث اهانت و احضار ساواک به این مرجع عالیقدر گردید. همۀ این اقدامات حاکی ار روشن بینی این فقیه والامقام و روحیۀ ایستادگی در برابر ظلم و بیداد و شیوۀ اصلاح‌گری اجتماعی ایشان دارد که این نیز بسیار درس‌آموز است.

و امّا حضور ده ساله ایشان در حوزه علمیۀ اصفهان که همه ساله در شش ماه از سال و در دهۀ آخر عمر شریف ایشان تکرار می‌گردید، به حقّ مایۀ رونق هر چه بیشتر این حوزۀ مقدسّه در آن زمان بوده و علماء اعلام و فضلاء و روحانیون و نیز عموم مردم و مؤمنین اصفهان، مقدم ایشان را گرامی می‌داشتند و از برکات وجود مبارک این فقیه مهاجر الی الله بهره می‌جستند و از این جهت ایشان را بر حوزه علمیۀ اصفهان و بر تحکیم موقعیت دینی و مذهبی این سامان، حقّی فراموش ناشدنی است و باید گفت این حضور پربرکت البته باعث شد تا منزلت علمی مجهول این مرجع جامع متضلّع، قدری آشکار گردد، هرچند شایسته است تا آثار غیر مطبوع ایشان و از جمله تقریراتی که از دروس اساتید عالیقدر خود داشته‌اند، به همّت بیت محترم و شاگردان ایشان به زیور طبع آراسته گردد تا حوزه‌های علمیه از برکات آن برخوردارگردند.

در خاتمۀ سخن لازم می‌دانم ضمن درود و سلام به روح مطّهر آن فقیه پارسا و عظیم‌القدر، از همۀ متصدیان و مسئولان برگزاری این همایش و نیز از عموم شما شرکت‌ کنندگان گرامی خصوصاً میهمانان مکّرمی که از حوزۀ علمیه مقدسه قم و حوزۀ علمیه اهواز در این مراسم تشریف فرما شده‌اند و به‌ویژه علماء اعلام«دامت برکاتهم» صمیمانه تشکر و قدردانی کرده و علّو درجات مرحوم آیت‌الله العظمی آقای بهبهانی«قدس‌ الله روحه» و توقیق روز افزون همگان را مسألت نمایم. . والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته.

حسین‌  المظاهری‌

11 / ربیع‌الاول /‌ 1437

2/10/1394