آنچه که لازم است عرض بکنم - که از همه‌ی این مطالب مهمتر است - نسبت حوزه‌های علمیه است با انقلاب و نظام اسلامی. هیچ کس در عالم روحانیت، اگر انصاف و خرد را میزان قرار بدهد، نمیتواند خودش را از نظام اسلامی جدا بگیرد. نظام اسلامی یک امکان عظیمی را در اختیار داعیان الی‌اللّه و مبلّغان اسلام قرار داده… این فرصت تا امروز کِی برای روحانیت وجود داشته؟
علاوه بر این، ابزارهای تسهیل‌کننده، مثل رایانه‌ها و ارتباطات اینترنتی و فضای مجازی و سایبری هم که الان در اختیار شماست
۲۴
بهمن ۹۴
نظرات
۵
مراحل آموزش درست منطق
ابوالفضل ابوالقاسمی
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام به دوستان عزیز و بزرگوارم
در این قسمت اشاره ای کوتاه به مراحل آموزش درست منطق دارم
امیدوارم این گفتگو برای مشتاقان علم منطق سازنده و مفید باشد به فضل حضرت حق تبارک و تعالی
آموزش منطق دارای دو مرحله کلی است
1. مرحله فهم مطالب
2. مرحله تثبیت مطالب
توضیح مرحله اول ( فهم مطالب)
با این مرحله همه دوستان آشنا هستند خلاصه فعالیت های این مرحله عبارتند از :
حضور مستمر و منظم در کلاس
حضور فکری در کلاس
فهم درست مطالب
تقریر نویسی از مطالب
پیش مطالعه، مطالعه و مباحثه
نکته: تعداد کسانی که از این مرحله به خوبی عبور می کنند کم نیست با این حال تعداد کسانی که می توانند منطق را به کار گیرند اندک است پس اشکال اساسی در مرحله دوم است
توضیح مرحله دوم ( تثبیت مطالب)
خلاصه فعالیت های این مرحله عبارتند از :
خلاصه نویسی :
به طور معمول بسیار از دوستان از خلاصه نویسی ، و خلاصه کردن مجدد خلاصه ها غفلت می کنند. همین موضوع سبب می شود تا نتوانند یک تصویر هوایی از مطالب در ذهن داشته باشند تصویری که مشتمل بر قسمت قابل توجهی از کوچه پس کوچه های یک شهر علمی است . خلاصه گیر از مطالب یک فصل در حقیقت تصویر برداری هوایی از یک فصل یا بخش عمده است
این تصویر برداری به شما این امکان را می دهد تا به راحتی به مرور مطالب بپردازید و به سرعت مطالب را در ذهن خود مرور کنید برای نمونه فصل الفاظ مشتمل بر دو بحث کلی است
1. بحث دلالت و اقسام آن
2. بحث تقسیمات الفاظ
در این جا بنای ارائه ساختار این دو مطلب را ندارم اما همین تصویر کلی سبب می شود ما هیچگاه مطالب این فصل را فراموش نکنیم و در مواجهه با مسائل گوناگون به راحتی به گنجینه علمی خود مراجعه کرده و ابزار مناسب لازم را از آن بیرون آورده ، به کار گیریم.
تمرین به خلاصه گیری و چگونگی آن از حوصله این گفتگو خارج است اما انجام خود بسیار درس آموز و سازنده برای رسوخ مطالب در ذهن است
مرور :
شاید جزء اخیر علت تامه برای ثمر دهی آموزش منطق همین بخش باشد و متأسفانه بسیاری از دوستان ما از این نکته بسیار مهم غفلت می ورزند
مرور یعنی تکرار برنامه ریزی شده یک محتوا با هدف نهادینه شدن آن در ذهن
آنچه که موجب می شد بسیاری از ما از این مهم چشم پوشی کنیم بهانه فرصت نداشتن است در حالی که نکته مهم در مرور این است که نیازمند اندکی است
مرور فرصتی است برای زنده کردن زمان های مرده زمانهایی که در خیابان قدم می زنیم یا منتظر دوستی هستیم و یا از مسجد تا حجره زمان را از دست می دهیم شاید صف نهار هم فرصتی مناسبی برای مرور باشد
مرور از جذاب ترین و ساده ترین مراحل آموزش است در عین حال از موثر ترین قسمت های آن نیز می باشد
بنابراین با شبی تنها پنج دقیقه مرور یک تصویر هوایی از مطالب خود را محک بزنید ببینید بعد از یک هفته چقدر رشد کرده اید مطمئنم با اندکی استمرار و برنامه داشتن برای مرور جزء موفق ترین افراد در این حوزه تحصیلی هستید
تمرین :
گفتگو از این عنوان را به زمانی دیگر می سپارم
خدا یار و یاورتان
نظرات (۵)
-
عباس
با سلام خدمت استاد گرامی می خواستم تفاوت جوهر النضید با منطق مظفر رو از ایشون سوال کنم با تشکر -
خادم الجواد
سلام علیکم
ضمن خسته نباشی از استاد بزرگوار حاج اقای ابوالقاسمی
خیلی عذر خواهم حاج اقا در جواب یکی از بزرگواران که فرمودید بهترین کتاب منطقی برای تفقه در دین کدوم کتب است اولاً چند نکته متذکر شدید و بعد کتب منطقی را چند دسته تقسیم کردید
دسته اول کتب سطح مقدمات
دسته دوم کتب سطح متوسط
دسته سوم کتب سطح عالی
و در قسم دوم کتب سطح متوسط به معرفی شرح شمسیه پرداختید این کتاب به علت اشکال ها و مطالب ریزی که دارد و بسیار دقیق است به نظرم بهتر بود در قسم سوم کتب به همراه معرفی جوهر النضید قرار می گرفت چون این کتاب در مقابله با المنطق علامه مظفر بسیار دقیق تر وارد شد و بیانگر نکات فنی منطقی است
بازهم عذر خواهم و جسارت این طلبه کوچک رو عفو بفرمایید
-
پاسخ:
با سلام خدمت دوست بزرگوارم
به بهانه پرسش دقیق دوستان چند نکته خدمتتان تقدیم می شود
نکته نخست اینکه: کتاب های منطقی را می توان با ملاک های مختلفی تقسیم کرد اما از نظر آموزشی کتاب شریف شرح شمسیه از جمله کتاب هایی است که در گذشته ای نه چندان دور جزء کتاب های آموزشی حوزه بوده و بعدها کتاب هایی مانند حاشیه و المنطق جایگزین این کتاب شده اند.
نکته2: از دیدگاه بنده نباید تمامی کتایی هایی که از نظر آموزشی هم سطح یا هم عرض هستند، آموزش دیده شوند . بنابراین درس گرفتن کتاب شرح شمسیه و یا حاشیه در کنار کتاب شریف المنطق از موجب از دست دادن زمان خواهد بود . شیوه آموزشی در کتاب های هم سطح به این گونه است که یک کتاب آموزش داده شود و کتاب های دیگر به وسیله محصل و تلاش او خوانده شوند . به طور طبیعی محصلی که کتاب المنطق را به خوبی گذرانده باید بتواند هفتاد تا هشتاد درصد کتاب های هم سطح را درک کند و در گام بعد به تمامی محتوا دست یابد (مگر فصل هایی که در کتاب متناظرش بحث نشده)
نکته3: کتاب شریف شرح شمسیه از جمله کتاب هایی است که توفیق قرار گرفتن در سیر آموزشی حوزه را داشته است چنین کتاب هایی علاوه بر ویژگی های مثبتی که دارند یک ویژگی دیگر نیز پیدا می کنند و آن ویژگی غنی سازی شدن است . چنین کتاب هایی به دلیل آموزشی شدن در معرض نقد و شرح و حاشیه اساتید و محققان قرار می گیرند و بر غنای آنها افزوده می گردد . این شیوه یکی از ممیزات حوزه های علمیه در طول سالیان گذشته بوده و اکنون نیز با وجود کم رنگ شدن باقی است
نکته4: کتاب شریف شرح شمسیه به دلیلی که گذشت دارای شروح و حواشی بسیاری است که به دو مورد از آنها اشاره می کنم
1. کتاب شروح شمسیه : این کتاب متأسفانه به دلیل چاپ نامناسب و دشواری استفاده از آن کمتر مورد اقبال قرار گرفته است اما بنده آن را برای پژوهش گران منطق مغتنم می دانم
2. کتاب منطقیات شرح مبسوط شرح شمسیه : این کتاب بدون اغراق یکی از بهترین شرح های فارسی کتاب شرح شمسیه است نویسنده توانمند این کتاب استاد حجت الاسلام سید محمد رضا اسحاق نیاز حفظه الله از شاگردان به نام مرحوم استاد معظم حضرت آیت الله انصاری شیرازی اعلی الله مقامه الشریف می باشد ایشان در همین اواخر در جوار رحمت الهی سکنی گزیدند.
از ویژگی های مهم این کتاب می توان به :سیر منطقی مناسب ، بهره مندی از مقدمات کافی در ارائه هر مطلب ، بیان گویا و دقیق مطالب، بهره گیری از مطالب کتاب حاشیه به جهت تسلط نگارنده به کتاب حاشیه اشاره کرد
از دیدگاه بنده برای کسانی که علاقه مند هستند کتاب شرح شمسیه را بیاموزند بهترین راه ، مطالعه شرح خود خوان کتاب منطقیات می باشد.
تذکر: نباید کتاب منطقیات شرح شمسیه را با منطقیات جناب فارابی اشتباه گرفت.
در پایان باز هم از دقت نظر دوستان بزرگوارم سپاس گزارم .
در پناه حضرت حق باشید.
-
-
1
با عرض سلام خدمت استاد گرامی.
در بحث تعریف در منطق آیا فقط تعریف حقیقی جزء مباحث منطقی است یا تعریف لفظی با همه ی اقسامش هم در مباحث منطقی وارد می شود؟
(ناظر به بحث استدلال و برهان)-
پاسخ:
با سلام خدمت دوست بزرگوارم
در پرسش شما این عبارت که (تعریف لفظی با همه ی اقسامش ) و یا ( ناظر به بحث استدلال و برهان) برای بنده مبهم است و به طور دقیق گره ذهنی شما برایم روشن نشد
اما مطابق با اصطلاحات کتاب شریف المنطق تعریف لفظی ، بیان معنای موضوع له لفظ است و مأموریت لغت شناسان می باشد در مقابل تعریف حقیقی (در مقابل تعریف لفظی) تحلیل ماهیت یک مفهوم و مأموریت منطق دان می باشد
تعریف حقیقی، به اشتراک لفظ ،گاه در مقابل تعریف لفظی(بیان معنای موضوع له) است یعنی تحلیل ماهیت مفهوم و گاه در مقابل تعریف شرح الاسمی است در اینجا تعریف حقیقی یعنی تعریف شیء بعد از علم به وجود آن .
نکته: اصطلاحات منطق دانان درباره تعریف شرح الاسمی یا حقیقی متفاوت است برای نمونه بر خلاف مصنف گرانقدر کتاب المنطق ، کتاب شرح شمسیه به گونه ای دیگر این اصطلاحات را تعریف می کند که نباید موجب اشتباه محصلین گردد
از دیدگاه این منطق دان پرسش با مای شارحه سئوال از معنای موضوع له لفظ است بر خلاف جناب مظفر ره
رک منطقیات شرح شمسیه /ج1/ص126
در پناه حضرت حق باشید
-
-
محمد
سلام دوستان خوبم لط بفرمایید به استاد بگید اگر کسی بخواهد تفقه در دین بکند بهترین کتاب منطقی
اگر نیاز هست چیه و چند تا به ما معرفی کنند مثلا منطق صوری چطور است؟-
پاسخ:
با سلام خدمت دوستان بزرگوارم
در پاسخ به این پرسش که بهترین کتاب منطقی برای تفقه در دین چه کتابی است چند نکته کوتاه خدمتتان تقدیم می شود.
نکته نخست اینکه آنچه برای حیات علمی ما در آینده ضرورت دارد در اختیار داشتن یک دور منطق سطح متوسط است
مراد از در اختیار داشتن را قبلا توضیح دادم (حضور ذهن نسبت به مطالب کتاب و توانایی به کار گیری) اما سطح متوسط از منطق چیست؟ و چه کتاب هایی متناسب با آن می باشد؟
کتاب های منطقی در یک تقسیم کلی به سه دسته کلی تقسیم می شوند
1. کتاب های سطح مقدماتی مانند منطق یک استاد منتظری یا کتاب منطق استاد شهید مطهری ره ، هدف از این کتاب ها آشنایی با علم منطق و آموزش مقدماتی برخی اصطلاحات ، تقسیمات و استدلال هاست ، در اختیار گرفتن تصویر هوایی از مطالب کتاب در این سطح با توجه به حجم کم کتاب ، ساده تر از مراحل بعدی است اما از دقت و گستره کمتری برخوردار است
2. کتاب های سطح متوسط مانند حاشیه ، شرح شمسیه ، المنطق ، منطق صوری ، منطق 2 استاد منتظری و ... . هدف از این کتاب ها توانایی به کار گیری علم منطق ، تفهیم و تفاهم دانش پژوه به زبان علمی (توانایی فهم زبان تخصصی و بیان مراد به زبان علمی) ، ارتقاء قدرت تحلیل منطقی و ... است
اگر این سطح از منطق به خوبی آموزش داده شود ، دانش پژوه به طور طبیعی توانایی به کار گیری علم منطق را در علومی مانند اصول فقه ، فقه و بسیاری از رشته های علوم غیر عقلی خواهد داشت و به بیش از این مقدار محتاج نخواهد بود
3. کتاب های سطح عالی ، مانند شرح اشارات ابن سینا، منطقیات فارابی، شرح مطالع ، برهان شفاء و ...، این سطح از منطق برای افرادی ضرورت دارد که می خواهند متخصص دانش منطق شوند و یا در علوم عقلی مانند فلسفه و کلام متخصص شوند.
هدف از این سطح تحلیل های عمیق علمی و آشنایی با اختلاف اقوال و اجتهاد در علم منطق می باشد
طبیعی است که آموزش این سطح از منطق برای همگان ضروری نیست و در صورت لزوم آموزش این مرحله نیازمند یک فاصله منطقی و بعد از عبور از حداقل سطح عمومی علم مورد نظر(فلسفه) می باشد
درباره کتاب های مناسب با سطح متوسط انشاء الله به فضل خدا در آینده نزدیک گفتگو خواهیم کرد.
خدا یار و یاورتان
-
-
محمد
سه جلسه اول تدریس منطق 2 توسط استاد ابوالقاسمی توضیح صوتیِ این مطالب هست.
ای کاش فایلهای صوتی رو زودتر تکمیل کنید.
آخرین مطالب برگزیده
