آموزش تجزیه و ترکیب، قسمت سوم

۱۰

اسفند ۹۳

نظرات

آموزش تجزیه و ترکیب، قسمت سوم

بهنام نوذری (سردبیر)

| ۱۰ اسفند ۹۳ ، ۰۶:۴۱

آموزش تجزیه و ترکیب

//bayanbox.ir/view/5119545558427389433/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8-2.jpg

دریافت PDF

یومَ لا یَنفَعُ مالٌ و لا بَنونَ الّا مَن اَتی اللهَ بقلبٍ سلیمٍ

جزء	تجزیه	ترکیب
یومَ	اسم، مفرد، مذکر، جامد، نکره، معرب، صحیح الاخر، منصرف	ظرف زمان
لا	حرف، نافیه، غیرعامل، مبنی برسکون،	-
یَنفَع	فعل، مضارع، صیغه یک، ثلاثی مجرد، صحیح و سالم، متعدی، معرب	فعل مضارع مجهول منفی
مالٌ	اسم، مفرد، مذکر، جامد، نکره، معرب، صحیح الاخر، منصرف	فاعل و مرفوع
و	حرف، عطف، غیرعامل	-
لا	حرف، زائده برای تأکید نفی، غیرعامل، مبنی بر سکون	-
بنونَ	اسم، ملحق به جمع مذکر سالم(1)، جامد، نکره، معرب، صحیح الاخر، منصرف	معطوف به مالٌ و علامت رفعش به واو است زیرا ملحق به جمع مذکر سالم است
الّا	حرف استثناء، در عامل بودن یا نبودن الّا اختلاف است، مبنی بر سکون	-
مَن	اسم، موصول، معرفه(2)، مبنی	مستثنی و محلاً منصوب
اَتی	فعل، ماضی، صیغه یک، ثلاثی مجرد، مهموز و ناقص یایی، متعدی، معلوم، مبنی	فعل ماضی و فاعل هو مستتر و عائد به موصول من
اللهَ	اسم، مفرد، مذکر، معرفه به علمیت یا معرفه به ال، جامد، معرب، صحیح الاخر و منصرف	مفعول به و منصوب
ب	حرف جرّ، عامل، مبنی بر کسر	-
قلبٍ	اسم، مفرد، مذکر، جامد، نکره، معرب، صحیح الاخر، منصرف	مجرور به حرف جر و جار و مجرور متعلق به اتی
سلیمٍ	اسم، مفرد، مذکر، مشتق و اسم مبالغه(3)، نکره، معرب، صحیح الاخر، منصرف	نعت برای قلب

(1) جمع مذکر سالم:

جمع مذکر سالم؛ جمعی است که در مفرد آن تغییری داده نمی شود و تنها علامت های «-ُونَ» و «-ِینَ» مفتوح به آخر آن افزوده می شود مانند: مؤمنین، مسلمون.

«ون» نشان جمع در حالت رفع و «ین» علامت جمع در حالت نصب و جر است.

ملحق به جمع مذکر سالم:

کلماتی هستند که اعراب جمع مذکر را می گیرند اما شرایط جمع مذکر سالم را ندارند دانشمندان علم نحو این گونه اسماء را ملحق به جمع مذکر سالم نامیده اند و مشهورترین آن ها عبارت است از کلماتی که معنای جمع دارند و مفردی از خود ندارند مانند: «أولو» و «عالَمون» (جمع عالم) و «اعداد عقود» مانند «عشرون» و «ثلاثون» و «أربعون» تا «تسعون» و کلماتی نظیر «بَنون» و «أرضون» و «سِتّون»، «عِلیّون»، که ملحق به جمع محسوب می شوند.

(2) معارف شش بود، مضمر اضافه *** عَلَم، ذوالّام، موصول و اشاره

(3) اسم مبالغه:

اسمى است که بر انجام دهنده کارى یا دارنده صفتى در حدّ زیاد دلالت مى کند مانند:

قَتَّال (بسیار کُشَنده) ، وَهَّاب (بسیار بخشنده)

خَدُوم (بسیار خدمت گذار) ، رَحِیم (بسیار مهربان)

به اسم مبالغه، صیغه مبالغه نیز گفته مى شود.

اوزان اسم مبالغه

اسم مبالغه نیز مانند صفت مشبهه، قاعده و وزن مشخصى ندارد و معمولا بریکى از اوزان ذیل مى آید:

1. فَعَّال، مانند: رَزَّاق (بسیار روزى دهنده)، تَوَّاب (بسیار توبه کننده)

2. فُعُّول، مانند: سُبُّوح (بسیار پاک)، قُدُّوس (بسیار منزّه)

3. فِعِّیل، مانند: صِدِّیق (بسیار راستگو)، سِکِّیت (پر سکوت)

4. مِفْعَال، مانند: مِکْثَار (پرگو)، مِفْضَال (پر فضیلت)