طلبگی تا اجتهاد

دریافت

تعریف اسم:
اسم همان طور که در مقدمه کتاب گذشت، کلمه ایست که بر معنای مستقلی که به زمان خاصی اقتران ندارد، دلالت میکند.

دریافت

ابنیه اسم:
ابنیه اسم نیز همان طور که در مقدمه کتاب گذشت، شش تاست:
    1. ثلاثی مجرد
    2. ثلاثی مزید
    3. رباعی مجرد
    4. رباعی مزید
    5. خماسی مجرد
    6. خماسی مزید

ثلاثی مجرد:
ثلاثی مجرد دارای ده وزن است:
طریقه ساخت ده وزن به این صورت است که حرکات فاء الفعل، سه حرکت -َ -ِ -ُ میتواند باشد و حرکات عین الفعل 4 حرکت مذکور به اضافه سکون -ْ به این ترتیب 12 حالت ایجاد میشود که البته فِعُل و فُعِل موجود نیستند و البته مثالی همانند دُئِل بر وزن فُعِل قلیلاً مشاهده شده است.

فَـِـُعَـِـُـْل = 12 حالت - (فُعِل + فِعُل)

رباعی مجرد:
دارای 6 وزن است:
    1. فَعْلَل  ← جعفر (نهر کوچک)
    2. فِعْلِل  ←  زبرج (آرایش)
    3. فُعْلُل  ← برثن (پنجه شیر)
    4. فِعْلَل  ← درهم (پول نقره)
    5. فِعَلْل  ← قمطر (صندوقچه کتاب)
    6. فُعْلَل  ← جخدب (نوعی ملخ)

خماسی مجرد:
دارای 4 وزن است:
    1. فَعَلَّل   ←   سفرجل  (به)
    2. فَعْلَلِل  ←  جحمرش  (پیرزن)
    3. فِعْلَلّ  ←  قرطعب  (چیز کم)
    4. فُعَلّل  ←  قذعمل  (شترتنومند)

اسم ثلاثی مزید بسیار زیاد است که قابل محاسبه و شمارش نیست و اسم رباعی مزید نیز زیاد است. اما اسم خماسی مزید کم است که بعضی تعداد آنها را تا 5 تا شمارش کرده اند مانند: خُزَعبیل
برای تمییز حروف اصلی از زائد روشهایی وجود دارد که در خاتمه کتاب خواهد آمد ان شاالله.

حذف حروف اصلیِ ثلاثی:
این را بدان که گاهی بعضی از حروف اصلی اسم ثلاثی حذف میشود و آنگاه:
    1. گاهی به جای حرف محذوف حرف دیگری قرار میگیرد:
            § سِمْوٌ ← اسم
            § بَنَوٌ ← ابن  و بنت
            § اخوٌ ← اُخت
    2. گاهی هم به جای حرف محذوف حرفی قرار داده نمیشود:
            § ابوٌ ← ابٌ
            § اخو ← اخٌ
            § دمیٌ ← دمٌ

اسماء یک یا دو حرفی:
بعضی از اسماء وجود دارد که در اصل وضع خود دارای یک یا دو حرف هستند:
            § یک حرفی: ضمیر متصل تُ در نصرتُک
            § دو حرفی: من ، ما شرطیه یا موصوله یا استفهامیه، کَم استفهامیه یا خبریه